Fortuna ilə Gürcüstanın Şəhərlərinə Səyahət
Parlaq günəşin şüaları, açıq mavi səma və möhtəşəm mart havası fonunda sizi Fortuna səhifələrində yenidən Avropa ilə Asiyanın kəsişdiyi, saysız-hesabsız əfsanələri və minillik sirrləri özündə gizlədən Qafqaz torpaqlarına səyahətə dəvət edirik. Tbilisinin gözəlliklərini gəzdikdən və tanıdıqdan sonra bu dəfə sizi Fortuna-nın baş redaktor müavini Camalə Naxçıvaninin müşayiəti ilə çiçək açan Gürcüstanın Mtsxeta, Borjomi, Bakuriani və Sixnaqi kimi şəhərlərinə maraqlı bir səyahətə çağırırıq.
Elə isə gün eynəklərinizi taxın, gülümsəyin, çamadanlarınızı yığın və ruhunuzu unudulmaz macəralara açın – biz Gürcüstandayıq!
Mtsxeta
Rəngarəng mənzərəyə malik muzey-şəhər, UNESCO-nun Ümumdünya İrs Siyahısına daxil edilmiş, “İkinci Yerusəlim” və Gürcüstanın ruhani mərkəzi – bunların hamısı Gürcüstanın keçmiş paytaxtı olan Mtsxetaya aiddir. Bu şəhər Tbilisidən cəmi 20 dəqiqəlik məsafədə yerləşir. Zəngin tarixi, Kür və Araqvi çaylarının qovşağında yerləşməsi və son illərdə aparılmış genişmiqyaslı bərpa işləri Mtsxetanı turistlər və yerli sakinlər üçün əsl ziyarət məkanına çevirmişdir.
Mtsxetaya gələnlərin əsas görmək istədiyi məkan isə Gürcü dilindən tərcümədə “Həyatverici sütun” mənasını verən “Svetitsxoveli” Patriarxal Kafedral kilsəsidir.
Svetitsxoveli Patriarxal Kafedral KilsəsiBu müqəddəs məbədin adı Rəbbin köynəyi ilə bağlı bir əfsanə ilə əlaqələndirilir. Rəvayətə görə, İsa Məsihin çarmıxa çəkilməsinin şahidi olmuş ravvin Eloiz onun köynəyini satın alaraq Mtsxetaya gətirmişdir. O, gördüklərini Sidoniya adlı bir qıza danışır və köynəyi ona verir. Sidoniya isə köynəyi sinəsinə sıxaraq dərddən əbədiyyət yuxusuna gedir. Onu həmin köynəklə birlikdə torpağa tapşırırlar. Bir müddət sonra məzarın yerində bir sidr ağacı boy atır.
Gürcü çarlarından biri bu məzarlığın yerində məbəd tikmək qərarına gələndə, həmin sidr ağacını kəsdirib ondan yeddi sütun düzəltdirir. Lakin sütunlardan biri havada qalır və heç cür yerinə yerləşdirilə bilmir. Yalnız Müqəddəs Ninonun duaları sayəsində sütun yerinə oturur və ondan müqəddəs yağ dammağa başlayır. İndiki kilsə XI əsrin əvvəlində, elə Müqəddəs Sidoniyanın məzarının yerində tikilmiş qədim kilsənin qalıqları üzərində inşa olunub. “Həyatverici sütun” isə bu gün də fəaliyyət göstərən kilsənin mərkəzində yerləşir.
Svetitsxovelidəki “Həyatverici sütunSvetitsxoveli məbədinin yaxınlığından icarəyə götürülmüş avtomobillə Cvari monastırına qalxdığınız zaman, Araqvi və Kür çaylarının məşhur qovuşmasını və bütün Mtsxeta şəhərini ovuc içi kimi seyr etmək fürsətini əldə edəcəksiniz – bu mənzərə heç nə ilə müqayisə oluna bilməz.
Cvari Monastırı
Məhz bu monastırın yaxınlığındakı baxış meydançasından M. Y. Lermontovun Araqvi və Kür çaylarının qovuşması haqqında yazdığı misraların mənasını dərindən dərk edirsiniz. Bu mənzərə inanılmaz dərəcədə gözəldir: çay sularının fərqli sıxlığı və duz tərkibi səbəbindən onlar birləşərkən aydın bir sərhəd xətti əmələ gətirir.
Araqvi və Kürün qovuşması
Çayların bu qeyri-adi xüsusiyyətləri gürcülərə iki bacı — bir sarışın və bir qarabuğdayı qız haqqında gözəl bir əfsanə yaratmaq üçün ilham verib. Hər iki bacı eyni gənc oğlana aşiq olurlar. Gənc oğlan sarışınla evlənəndə, qarabuğdayı bacısı dərəyə atılır və onun saçları kimi tünd rəngli sulara sahib bir çay əmələ gəlir. Sevimli bacısının ölüm xəbərini eşidən sarışın qız isə kədərə tab gətirməyərək onun ardınca özünü dərəyə atır. Nəticədə, orada da onun telləri kimi ağ sulu ikinci bir çay yaranır. Bu faciəli əfsanənin sonu gəncin ölümü ilə tamamlanır — o da sevimli həyat yoldaşının ölümünü eşidəndə özünü dərəyə atır və beləliklə, “Pşav Araqvisi” adlı çay yaranır.
M. Y. Lermontovun “Mtsiri” əsərindən Mtsxeta haqqında bir parça:
«Bir neçə il öncə,
Orda ki, qovuşaraq guruldar
Qucaqlanmış iki bacı kimi
Araqvi ilə Kürün suları,
Bir monastır vardı. Dağ arxasından
Bu gün də görür piyada
Qapısının dağılmış sütunlarını,
Qüllələri, kilsənin qübbəsini.
Lakin artıq tüstülənmir altında
Ətirli buxurdan tüstüsü,
Gec saatlarda eşidilmir
Dualar edən rahiblərin səsi.
İndi yalnız bir qoca,
Yarısacan ölü viranə gözətçisi,
Unudulmuş insanlar və ölüm tərəfindən,
Silir tozu qəbir daşlarının,
Üzərində yazılan o sətirlərin
Keçmiş şöhrət və
Tacının ağırlığından əzab çəkmiş
Elə bir padşahın
Filan ildə
Xalqını Rusiyaya təslim etməsi haqqında.»
Daha bir maraqlı məkan – Mixail Mamulaşvilinin botanika bağıdır. Onun bağı və çiçək tərtibatçısı sənəti Yevgeni Yevtuşenkonun “Buket düzəltmə sənəti” şeirində qeyd olunmuşdur. Hazırda bir qədər baxımsız vəziyyətdə olsa da, bu onu daha az maraqlı etmir.
Borjomi
Borjomi — Gürcüstanın cənub-qərbində yerləşən, təbii sərvətlərlə zəngin bir şəhərdir. Şəhərin adı iki gürcü sözünün birləşməsindən yaranıb: “borj” – “qalası, divarı” və “omi” – “müharibə, döyüş”. Bu təsadüfi deyil: qədim zamanlarda Qafqaz dağları Borjomi şəhərinə təbii qala divarları rolunu oynayıb.
Müasir dövrdə Borjomi bütün postsovet məkanında kurort şəhəri kimi məşhurdur və bu şöhrətini müalicəvi mineral sularına borcludur. “Borjomi” — təbii müalicəvi hidrokarbonat-natrium tərkibli sudur. O, mədə, öd yolları, böyrəklər, tənəffüs sistemi, şəkərli diabet və digər xəstəliklərin müalicəsində istifadə olunur.
Borjominin kükürdlü termal su mənbəyi
Gürcüstanda Borjomi suları ixrac üzrə birinci yerdədir və onların faydalı xüsusiyyətləri hələ I minilliyin əvvəllərində məlum idi. Zaman keçdikcə bu mənbə unudulmuşdu. Lakin 1829-cu ildə Borjomi şəhərində olarkən Xerson alayının baş komandanı Popov uzun yürüşlər nəticəsində xroniki mədə ağrılarından əziyyət çəkirdi. Təsadüf nəticəsində o, kəskin qoxulu su ilə dolu kiçik bir çökəklik tapır və bu sudan içdikdən sonra ağrılarının tamam keçdiyini hiss edir. Bundan sonra Popov müalicəvi su mənbəyinin abadlaşdırılmasını, yaxınlıqda bir evin tikilməsini və bu sudan qablarla alaya göndərilməsini əmr edir. 1953-cü ildə isə ilk “Borjomi” mineral suyu istehsalı və qablaşdırma zavodu yaradılır. Hazırda su 9 mənbədən çıxarılır.
Gürcüstan memarlığının gözəl nümunələrindən biri Borjomi yaxınlığında, Kür çayının sahilində yerləşən Likanidəki Romanovlar sarayıdır (həmçinin Likan sarayı kimi tanınır). Bu saray 1895-ci ildə tikilmişdir. Layihənin müəllifi memar Leon Benua olmuş, tikinti işləri üç il davam etmişdir. O zaman saray Rusiya imperator ailəsinin, o cümlədən Böyük Knyaz Nikolay Mixayloviçin yay iqamətgahı kimi istifadə olunurdu.
Borjomidəki Likani Sarayı
Sizə isə gözəl mənzərəli Borjominin tam mərkəzində yerləşən Crowne Plaza Borjomi Spa & Wellness Centre otelində qalmağı təklif edirik. Bu otel komfortu, zövqlə tərtib olunmuş interyeri və dadlı mətbəxi ilə sizdə laqeydlik buraxmayacaq. Üstəlik, otelin qonaqları müxtəlif sağlamlaşdırıcı və kosmetoloji prosedurlardan yararlana, eləcə də kükürdlü termal Borjomi mineral suları ilə vannalar qəbul edə bilərlər.
Bakuriani
Bakuriani – Kiçik Qafqaz dağ silsilələrinin qovşağında, Borjomi dərəsinin yaxınlığında yerləşən rahat və kiçik bir yaşayış məntəqəsidir. “Bakuriani” gürcü dilindən tərcümədə “sakit, rahat dağ” mənasını verir ki, bu da kəndin yerləşməsi ilə bağlıdır. Bu kiçik kənd 1700 metr yüksəklikdə yerləşir və ətrafı dağlar, yaşıl çəmənliklər və sıx şam meşələri ilə əhatə olunub. XIX əsrdə Bakuriani Romanovlar sülaləsinin sevimli istirahət məkanlarından biri olub.
XX əsrdə Bakuriani SSRİ-nin dağ xizəyi üzrə olimpiya yığma komandasının hazırlıq bazalarından biri olmuşdur. Burada bir çox tanınmış sovet xizəkçiləri məşq keçmişlər. Bu gün də, noyabrdan mart ayına qədər Bakuriani dağ xizəyi və snoubord həvəskarlarını cəlb edir və bu, onun Gürcüstanın ən məşhur dağ-xizək kurortlarından biri kimi mövqeyini möhkəmləndirir.
Sizə “Tskhratskaro” aşırımını ziyarət etməyi tövsiyə edirik. Ora xizək sürmə üçün nəzərdə tutulmuş bir yol ilə aparır. Yerli sakinlər bu aşırımı “9 bulaq aşırımı” adlandırırlar. Ora qalxmaq asan olmasa da, zirvədən açılan heyranedici, valehedici mənzərə bütün əziyyətə dəyir.
Bakurianidəki Mineral Su Mənbəyi
Burada Mitarbi adlı mineral su mənbəyi yerləşir, hansı ki, öz müalicəvi xüsusiyyətləri ilə Borjomiyə heyrətamiz dərəcədə bənzəyir. Mineral su «Tsagveri» zavodunda qablaşdırılır. Bakurianidə həmçinin Gürcüstan Elmlər Akademiyasının gözəl Botanika Bağı yerləşir və burada 1000-dən çox möhtəşəm bitki növü yetişdirilir.
Sığnaxi
Sığnaxi – Gürcüstanın şərqində yerləşən “Eşq şəhəri”dir. Şəhər adını türkcə “sığnaq” sözündən alır, bu da “sığınacaq, aşılmaz qala” mənasını verir. XVIII əsrin əvvəllərində İrakli II şahın əmrilə, şəhər sakinlərini düşmən hücumlarından qorumaq üçün ətrafına qala divarları tikilmişdir. Bu günə qədər qala demək olar ki, dəyişməz vəziyyətdə qalaraq Sığnaxinin əsas görməli yeri olaraq qalır. Bu, Gürcüstandakı ən böyük və ən məşhur qaladır. Qalanın zirvəsindən açılan mənzərə Alazan vadisinin heyranedici görüntüsünü təqdim edir. Burada dünyanın ən yaxşı üzümləri yetişdirilir və məşhur Gürcü şərabları istehsal olunur.
Sığnaxi tez-tez “Eşq şəhəri” adlandırılır. Şəhərin belə romantik bir ad almasının iki versiyası mövcuddur. Birincisi, Sığnaxidə 24 saat fəaliyyət göstərən inanılmaz gözəl nikah sarayı sayəsində yaranmışdır. Burada evlənmək üçün sadəcə sənədlərinizi, iki şahidi götürüb, mərasimdən bir saat əvvəl ərizə təqdim etmək kifayətdir.
İkinci əfsanəyə görə, Sığnaxidə bir vaxtlar həyatının müəyyən dövründə kasıb rəssam olan Nikо Pirosmani yaşamışdır. Onun haqqında Alla Puqaçova “Qırmızı gül milyonları” mahnısını oxuyur. Bir dəfə fransız aktrisası Marqarita de Sevrlə tanış olan Pirosmani ona ilk baxışdan elə dərin məhəbbət bəsləmişdi ki, bütün mal-mülkünü sataraq bütün pullarını xərcləyib bir dəniz dolusu çiçək almışdır. Təəssüf ki, qız onun hisslərini bölüşməmiş və Fransa’ya geri qayıtmışdır, kasıb rəssamı isə qırıq ürəklə və bir milyon qırmızı gül ilə tərk etmişdir.
“Marqarita” rəsm əsəri, Nikо Pirosmani tərəfindən, 1909
Bundan əlavə, Sığnaxi dünyada öz rahatlığı və cazibədar gözəlliyi ilə turistləri cəlb edir. Dönə-dönə gedən küçələr, kiçik kafelər, cənub-italyan klassisizm üslubunda qırmızı kərpicli rəngarəng evlər Avropada olduğunuz hissini tam şəkildə yaradır.
Sığnaxiyə daxil olarkən mütləq ziyarət edilməli olan Bodbi Monastırı yerləşir, burada Gürcüstanın Mühafizəkarı olan Müqəddəs Ninanın müqəddəs qalıqları dincəlir. Monastır öz memarlığı, gözəlliyi, dağ havası, nəfəs kəsən panoraması və saf, yüksək bir şeyə toxunma imkanı ilə heyran edir.
Bodbi MonastırıBütün bu gözəlliklər arasında sizə öz eşq nağılınızı yaratmağı arzu edirik!
Müəllif: Cəmala Naxçıvani, Fortuna baş redaktorunun müavini.
