Səyahətçi Asif İlyasovun Qeydləri – “Namibiya”
Kaprivi – Azadlıq Küləyi
Afrika Yer kürəsinin ikinci ən böyük qitəsidir, onun sahəsi 30 milyon kvadrat kilometrdən çoxdur. Afrikanı insan sivilizasiyasının beşiyi adlandırırlar. Aralıq dənizi sahillərindən Ümid burnuna qədər uzanan bu geniş ərazilərdə təbiət və mədəniyyətin ən müxtəlif möcüzələri ilə qarşılaşmaq mümkündür.Namibiyada saysız-hesabsız dəfə olmuşam, amma nədənsə Kaprivi milli parkında heç vaxt olmamışam. Halbuki bu yer həm coğrafi yerləşməsinə, həm də təbii sərvətlərinə görə çox unikal bir məkandır.Ümumiyyətlə, Namibiya mənim həyatımda xüsusi yer tutur — bu, mənim ilk beynəlxalq ovumdur, ilk ovçu qrupumdur və şəxsən özümün ovladığım ilk heyvandır. Bu, elə birinci sevgi kimidir — insan onu heç vaxt unutmur. Namibiya ilə də məhz belə oldu. Amma o Namibië (qəsdən afrikan dilində yazıram) alman-holland Namibiyası idi, bu isə – çayın o tayında yerləşən Botsvana ilə sərhəddəki – artıq tamam başqa bir aləmdir.Keçən ilin iyununda dostum və ovçuluğa yeni başlayan birisi — adını Capra Capra qoyaq (şəxsi səbəblərinə görə adı və siması açıqlanmır) — mənə və Azərbaycandan olan ovuma qoşuldu. Biz antilop ovuna çıxmışdıq. O, gələn yay üçün bufalo, bəlkə də iki bufalo ovunu təşkil etməyimi istədi. Mən, əlbəttə, soruşdum: “Bəlkə bir az tezdir? Bu sənin üçüncü beynəlxalq ovundur (payızda artıq Qırğızıstana səfər planlaşdırmışdıq)”. O isə əminliklə dedi ki, ona mütləq bufalo lazımdır. Deyilən oldu – dərhal ikisini də bron etdik!Və nəhayət, Namibiya qışı – iyun ayı gəlib çatdı. Biz Vindhuk şəhərinə endik, rançoda bir neçə gün qalıb 1 kilometrə qədər məsafəyə atış məşqləri etdik və bir qədər də antilop ovuna çıxdıq. Qeyd edim ki, ovçumuz uzaq məsafədən atışlara xüsusi maraq göstərən biridir. Onun kumirləri – hər kəsin tanıdığı Ammon Ammon və az tanınmayan Sergey Mazurkeviçdir. O, onlara bənzəməyə çalışır. Mənim fikrimcə, hələ çox çalışmalıdır, amma əla atıcı olmaq üçün onda potensial var.İki gün sonra biz Katima-Mulilo hava limanına uçduq. Bu şəhər Namibiyanın Zambezi vilayətinin paytaxtı və inzibati mərkəzidir. Katima-Mulilo Zambezi çayının səhralı sahilində, Şukmannsbürq kəndindən 65 km şərqdə yerləşir. Qısa bir uçuş və sonra avtomobillə bir yarım saatlıq yol qət edərək biz Çobi çayının sahilinə çatdıq.
Burada artıq bizi kiçik bir qayıq gözləyirdi və biz çayla irəliləməyə başladıq. Həm Namibiya, həm də Botsvana sahillərində Afrika faunasının saysız-hesabsız nümayəndələrini müşahidə etdik. Yolun əvvəlində daha çox antiloplara rast gəldik, sahildə günəşlənən suaygırları isə, təbii ki, lələkli dostları – quşlarla birlikdə idilər. Biz onlara xeyli yaxınlaşdıq, bu səbəbdən ağırbədən bir suaygırı tənbəl-tənbəl sahildən qalxaraq suya – yəni evinə – tərəf yönəldi. Onun ardınca “bandası” da eyni cür hərəkət etdi. Səhrada saysız-hesabsız fillər göz önündə idi. Bizim maraq dairəmizdə olan bufalolar da suya yaxın ərazilərdə göründülər. Timsahlar da günəşin altında ləzzətlə qızınırdılar.Qısacası, biz azadlıq və rahatlıq havası ilə əhatələnmişdik – nə hasar vardı, nə də maneə, yalnız genişlik və sərbəstlik! Əlbəttə, Botsvana tərəfindən turistlərin çoxluğu dərhal nəzərə çarpırdı. Botsvanaya keçmək də problem deyil – sadəcə çayı keçirsən və oradasan. Təbii ki, bir gün əvvəl yaşadığınız otelin meneceri vasitəsilə pasportunuzun surətini təqdim etməlisiniz.Biz Namibiyanın ov üçün nəzərdə tutulmuş hissəsində idik, Botsvananın qarşı tərəfində isə bu ərazi ekoturizmə ayrılmışdı. Maraqlıdır ki, Botsvanada ov zonası olan yerdə Namibiyada ekoturizm zonası yerləşir və əksinə – bu, bir növ bölgələrin şahmat lövhəsini xatırladır.Axşamüstü gözəl bir loja çatdıq – bizi dadlı bir şam yeməyi və istirahət gözləyirdi. Ertəsi gün bizi iki bufalo üçün planlaşdırılmış ov macərası gözləyirdi. Milli parkda yerləşmə səviyyəsi yüksək idi – restoranlar və personal da olduqca peşəkar idi. Qayaların üzərində, çayın sahilində inşa olunmuş bungaloların altından daim ora-bura dolaşan timsahları müşahidə etmək olardı.Səhər tezdən, yalnız bir fincan qəhvə içməyə vaxt taparaq, artıq qayıqda oturmuşduq. Qırmızı, qış Namibiyasının şəfəqləri altında günəşin doğuşunu seyr edirdik. Qayığı peşəkar yerli bələdçilərimiz idarə edirdi. Mənimlə birgə Capra və PH-miz Boota da vardı. Çayın sularını yararaq irəliləyirdik və parkın canlı təbiətinin yavaş-yavaş oyandığını seyr edirdik. Sahildəki seyrək ağacların budaqları arasından al-qırmızı günəş bizə baxırdı, biz də ona təşəkkür dolu baxışlarla qarşılıq verirdik.375 H&H karabini yanımızda parıldayırdı və bütün varlığı ilə döyüşə hazır olduğunu göstərirdi. Hələ ki, şişmə gödəkçələrdə otururduq – səhər hələ sərin idi, amma tezliklə Afrika qışının +32 dərəcə istiliyi geri dönəcəkdi.Təxminən 40 dəqiqə çay kanalları ilə irəlilədikdən sonra sahillərdən birində dayandıq. Su ilə gəzmək üçün nəzərdə tutulmuş yüngül və kifayət qədər isti ayaqqabılar geyinmişdik. Bir qədər irəlilədikdən sonra bir qrup bufalo gördük. Onlar artıq bizi görmüşdülər və diqqətlə bizə baxırdılar. Lakin diqqətlə müşahidə etdikdən sonra bizim marağımızı çəkəcək trofeyə uyğun heyvanlar tapmadıq.
Afrika bufalosu – Afrika qitəsinin ən təhlükəli sakinlərindən biridir. Görünüşcə sakit və zərərsiz görünürlər, lakin onlardan ölən insanların sayı bütün iri pişiklərin səbəb olduğu ölüm hallarından daha çoxdur. Yetkin erkək bir ton və daha artıq çəkiyə sahib ola bilər. Onun bədəninin hündürlüyü 1,8 metrə, uzunluğu isə 3–3,5 metrə çatır.Beş Afrika bufalosu yarımnövləri arasında ən böyüyü Kap bufalosudur. O, Afrika qitəsinin şərq və cənub bölgələrində yayılmışdır. Qara rəngə çalan dərisi və kobud tük örtüyü ilə tanınan bu heyvanın əsas xüsusiyyəti – qəzəbli təbiətidir. Yaş artdıqca onun tükləri seyrəkləşir və nəticədə yaşlı fərdlər demək olar ki, keçəl görünürlər.
Bəs nədir ovçuları bufalo ovuna cəlb edən? Əlbəttə, adrenalin! Çünki ovçu demək olar ki, heyvana çox yaxın məsafədə atəş açmalı olur və ovun əsas həyəcanı da elə bundadır. Təbii ki, bufalonun güclü, yuxarıya doğru əyilmiş buynuzları da çox dəyərli bir trofey sayılır. Buynuzlara daha çox savannalarda yaşayan yarımnövlərdə rast gəlinir. Yetkin erkəklərdə bu nəhəng buynuzlar tədricən birləşərək sanki sümükdən ibarət bir qalxana çevrilir və hər güllə onu dəlib keçə bilmir. Buynuzların bir ucundan digərinə olan uzunluğu bir metrə qədər çata bilər.
Bufaloların əsas yaşayış tələbi – su mənbəyinin olmasıdır. Onların əla eşitmə qabiliyyəti və həssas qoxu duyğusu var, lakin görmə qabiliyyətləri zəifdir. Demək olar ki, onlar həmişə ayıq-sayıq olurlar, xüsusilə də balası olan dişilər. Ən kiçik təhlükə hiss etdikdə onlar xarakterik bir pozaya girirlər: başlarını qaldırır, buynuzlarını geriyə çəkirlər. Əgər təhlükə təsdiqlənərsə, ətrafda otlayan bütün heyvanlar yüksək təşkilatçılıqla bir yerə toplaşaraq sıx bir sürü şəklində bu ərazini tərk edirlər.
Əvvəlcə yavaş hərəkət edirlər, lakin real təhlükə anında sürətlərini 57 km/saat-a qədər artırırlar və o zaman bu sürü qarşısına çıxanı süpürüb aparan ölüm maşınına çevrilir. Biz axtarışlarımızı qayıq vasitəsilə davam etdirdik. Bəzən maraqlı nümunələrə rast gəlirdik, lakin onlar bizdən gizlənirdilər. Bəzən onlara yaxınlaşmaq imkanı yaranırdı, lakin açıq ərazidə olduqlarından bu, mümkün olmurdu — minimum 400 metr məsafədə idilər, halbuki biz daha yaxından yaxınlaşmaq istəyirdik.
Biz suda gəzişərək bufalo axtarışında idik. Bəzən tapdığımız sürü qorxub qaçırdı, bəzən isə heyvan ov üçün uyğun deyildi. Axşam saatlarına yaxın nəhayət ki, təxminən 100 başlıq böyük bir sürü gördük. Biz içlərində çox ağır buynuz bazasına sahib olan birini fərqləndirdik – məhz bizim axtardığımız o idi. Bilirdik ki, sürüdə başqa trofeylər də ola bilər, lakin onların hamısını seçmək çətin idi – çünki uzanmışdılar, ətrafda ot və az miqdarda kollar vardı.Yaxınlaşmaq qərarına gəldik, lakin düz yanaşmaq mümkün deyildi – təxminən 300 metr məsafəni sürünərək keçmək lazım idi. Beləliklə, başladıq irəliləməyə. Əvvəlcə qara dərili izçi Mayk, sonra PH Boota, ardından ovçu Capra Capra və mən, ən axırda isə digər izçi Feliks gedirdi. Bəzən dördayaq, bəzən də tamamilə yerə yastanaraq 30-40 dəqiqə sürünərək irəlilədik. Palçığa bulaşmış, bir qədər islanmış olsaq da, gərginlik səviyyəsi bizdən əl çəkmirdi – çünki nə qədər yaxınlaşırdıqsa, bir o qədər ifşa olunma riskimiz artırdı. Nəticədə 5 nəfərlik bir qrup olduğumuz üçün bu asan deyildi.
Yolda orta ölçülü ölmüş bir pitonun yanından keçdik – yəqin ki, tezliklə timsah və ya quşlar tərəfindən yeyiləcəkdi. Biz isə uzanan bufalolara doğru irəliləməyə davam edirdik. Arabir binoklla onları müşahidə edirdik. Sağ olsun, otlar bizi gizlədirdi və 200 metrə qədər yaxınlaşa bildik. Daha irəliləmək mümkün deyildi – ayağa qalxsaydıq, bizi dərhal görəcəkdilər. Məqsədimiz olan bufaloya daha da yaxınlaşmaq da alınmadı – o, 5-6 digər erkəyin arxasında uzanmışdı. Lakin elə ideal vəziyyətdə uzanmışdı ki, böyük böyrü tam görünürdü.
PH sonuncu dəfə obyektiv baxış keçirdi və atəş üçün icazə verdi. Karabin alçaq, amma rahat yerləşdirilmiş üçayağa quruldu. Bizi böyük bir kol gizlədirdi və daha irəliləmək mümkün deyildi – təəssüf ki, mən daha da yaxınlaşmaq istəyirdim (əmin deyiləm ki, qrupun qalanı mənim arzumu bölüşürdü). Kameramı yazıya qoydum və dedim: “Hazıram”. Capra Capra isə artıq tam şəkildə optik nişangahda idi – əsas məsələ birinci atəşi düzgün yerə vurmaq idi. Qrupun qalanı binoklla müşahidə edirdi.
Atəş səsləndi və bütün sürü sıçrayaraq suya doğru qaçmağa başladı. Ovçu silahı təkrar doldurub ikinci şansı gözləyirdi, lakin ətrafda hər şey qarışdı. Biz sürünü təqib etməyə başladıq. Erkəklər 300 metr geri çəkilərək dayandılar – bu, bizim üçün şans idi, çünki öz bufalomuzu tanımaq istəyirdik. Sağ tərəfdə digərlərindən fərqlənən, nəhəng buynuzlara sahib bir bufalo vardı – mən kameramla, PH isə binoklla dərhal onu müşahidəyə götürdük.
Onun bədənində qızılımtıl-qırmızı ləkəni tapmaq lazım idi ki, kimi təqib etdiyimizi başa düşək — çünki digər bufalolarla qarışması izləməni çətinləşdirirdi. Eyni zamanda, başqa yaxşı trofey keyfiyyətlərinə malik fərdləri də gördük və bu da yaxşı idi – ola bilər ki, ovçu elə indi ikinci trofeyi də əldə etmək istəsin. Qısacası, hər şeyə hazır olmaq lazım idi, axşam düşmək üzrə idi və çox vaxtımız qalmamışdı.Biz erkəklərin ardınca düşdük və təqib göllərin mövcudluğu ilə çətinləşdi — çünki suya belədək girərək keçməyə məcbur olduq. Nə səbəbdənsə, həmin anda timsahlar barədə düşünmək nə mənim, nə də başqalarının ağlına gəlmədi.Bu zaman Mayk xəbər verdi ki, qırmızımtıl böyrü görür – vurulma var. Əslində, bizim buna şübhəmiz yox idi, amma indi artıq dəqiq bilirdik kimi izləməliyik. Sürü daim qaçır, sonra isə dayanırdı. Çay sahilinə yaxınlaşırdılar, o biri sahildə isə artıq Botsvananın dalğalanan bayrağını görürdüm.Nəhayət, həm atəş üçün münasib məsafəyə, həm də uyğun mövqeyə çıxdıq. Ovçu karabini üçayağa qoyur, PH hansı bufaloya atəş açılmalı olduğunu göstərir. Məsafə təxminən 250 metr, bizə isə ya onu yavaşıtmaq, ya da bitirici zərbə lazımdır.Atəş – dəqiq zərbə, ardınca daha bir neçə atəş, hamısı dəqiq. Sürü çaşıb qaçır və göl zonasının dərinliklərinə, amma sahilə yaxın hissəyə çəkilir. Biz isə tamamilə islanmış vəziyyətdə təqibi davam etdiririk. Birdən bufalonun dərin bir nəriltisi eşidilir – PH bildirir ki, bu yaxşı əlamətdir.Bir müddət sonra bufalonun sürüdən bir qədər kənarda uzandığını görürük – amma hələ də canlıdır. Biz ona yaxın məsafəyə gəlib çatdıq və ovçu daha bir neçə atəş açdı. Bufalo yerə yıxıldı və hərəkətsiz qaldı.Bu zaman kolların arxasında iki bufalo da göründü. PH vəziyyəti tez qiymətləndirib ovçudan soruşdu:
— Əvvəlcədən sifariş edilmiş ikinci bufaloya da atəş açmaq istəyirsən?
Ovçu dərhal:
— Bəli! – dedi. Adrenalin qaynayırdı.
Biz 150 metrə qədər yaxınlaşa bildik və ovçu atəş açdı, sonra silahı doldurub daha bir neçə atəş də etdi. Bufalolar birlikdə uzaqlaşmağa başladılar, lakin onlardan biri bir neçə metr irəliləyib dayandı.
Biz ona tam yaxınlaşdıq. Capra Capra bir atəş də açdı və dərhal PH özünün 470 kalibrli silahı ilə son nöqtəni qoydu – bu isə olduqca gurultulu oldu! Uf! Nəhayət ki, biz iki camışımızı ovladıq! Nə gündü, nə axşamdı! Artıq hava qaralmağa başlamışdı. Biz ikinci camışla şəkil çəkdirdikdən sonra birincinin yanına qayıtdıq. Əlbəttə ki, hər iki camışın böyrü deşik-deşik olmuşdu, bədənlərindən buxar çıxırdı və görünən şəkildə tüstülənirdilər! Biz isə həmin gün baş verənlərdən çox razı halda, hamımız birlikdə, zülmət qaranlıqda fənərlərin işığı ilə yolu aça-aça qayıqla dönürdük.Əlbəttə ki, elə gün batımı vaxtı malyariya daşıyan ağcaqanadlar üçün ən təhlükəli zamandır, ona görə də maksimum dərəcədə diqqətli olmaq lazımdır. Ertəsi gün erkən saatlarda bütün ovçu briqadası, o cümlədən bələdçilər, onların dostları və qohumları PH-in rəhbərliyi ilə trofeylərin parçalanmasına yollandılar. Biz isə ovçu ilə birlikdə orada qalmağı, bir qədər dincəlməyi və dünənki qarışıq, həyəcanlı günü həzm etməyi qərara aldıq.Adətən olduğu kimi, ovçu bir az işləməli oldu, çünki internetin olması insanı hərəkətə məcbur edir (ola bilsin, buna görə də bəzən bir müddət əlaqəsiz dağlarda qalmaq faydalıdır – beyin tam təmizlənir).
Günün günorta çağı geri qayıtdıqda PH bizə bildirdi ki, hər şey hazırdır. Amma burada ikinci bir sual yarandı: bizdə hələ bir neçə gün vaxt var idi – indi nə edək? Rançoya qayıdıb uzaq məsafələrə atəş açmaq və hələ kolleksiyaya daxil olmayan bir neçə antilopu ovlamaq? Üstəlik, filmin davamını çəkmək də planlaşdırılmışdı. Bir neçə zəngdən sonra qərara gəldik ki, sabah qeyri-ixrac üçün nəzərdə tutulan – yəni yarı qiymətə – bir timsah axtaraq. Həmçinin bizə xəbər verdilər ki, insanların yaşadığı məntəqəyə yaxınlıqda problemli bir suayğırı var – yenə də qeyri-ixrac və yenə yarı qiymətə. Ovçu isə bu “banketin” davamını tam dəstəklədi!
Əslində, Kaprividə ilk gündən etibarən sən özünü sonsuz bir azadlıq içində hiss edirsən – genişlik, macəra arzusuyla dolu bir mühit. Burada zaman çox sürətlə keçir – səhər kofeni içirsən və bir də baxırsan ki, artıq axşam “steak” vaxtıdır. Şübhəsiz ki, Kaprivini azadlıq küləyi bürüyür və sən bunu tam şəkildə hiss edirsən.
Və beləcə, ertəsi günün səhəri biz artıq suayğırı və ya timsah axtarışı ilə Çobi çayının sularını yara-yara irəliləyirdik.
Müəllif: Asif İlyasov
Foto: Asif İlyasov
