Səadət Qarayeva ilə Rusiya-Azərbaycan Əlaqələrinin Möhkəmləndirilməsindəki Rolu Haqqında Müsahibə

– Səadət xanım, adınız o qədər çoxsaylı layihələrlə əlaqələndirilir ki, kənardan baxan biri elə düşünə bilər ki, Azərbaycanla Rusiya arasında baş verən bir çox proseslər birbaşa sizinlə bağlıdır. Bəs siz hal-hazırda hansı layihələrin kuratorusunuz və ya hansı təşkilatlara rəhbərlik edirsiniz?

– Bu qədər yüksək qiymətə görə təşəkkür edirəm. Amma hər bir layihə – böyük bir komandanın əməkdaşlığının nəticəsidir və mənim belə bir komandam var. Təbii ki, layihələrin rəhbəri və ya kuratoru olduğum üçün tez-tez diqqət mərkəzində mən oluram. Lakin həmkarlarımın sıx və ahəngdar əməkdaşlığı olmasaydı, bütün ideyalarımız sadəcə fikir olaraq qalardı. Mənim yolum daim düşüncə yoldaşları, əməkdaşlar, jurnalistlər və media nümayəndələri ilə düşür – bu isə əsl nemətdir!

– Bütün bu layihələr Rusiya ilə Azərbaycan arasında ictimai əlaqələrin gücləndirilməsinə yönəlib. Bəs iştirakçılar necə tapılır?

– Təəccüblənə bilərsiniz, amma əslində xüsusi bir axtarış prosesi yoxdur. Mark Avreli deyirdi: “Olanı et – qismət olan gerçəkləşəcək.” Mən sadəcə sevdiyim işlə məşğulam və həyat özü məni daim maraqlı, istedadlı, Azərbaycana və ya Rusiyaya səmimi bağlı olan insanlarla qarşılaşdırır. Biz də məhz bu platforma üzərində layihələrimizi qururuq. Amma açığı, biz etdiklərimizi “layihə” adlandırmaq istəmirəm. Məncə, bu, hansısa ölkəyə sevgi etirafı kimidir. Çünki klassik layihələr əsasən maddi nəticə əldə etməyə yönəlib. Bizim isə məqsədimiz tam fərqlidir: Azərbaycanla Rusiya arasında müsbət münasibət gündəmi yaratmaq istəyirik. Burada maddi və kəmiyyət göstəricilərindən çox, keyfiyyətli nəticələr – insanların münasibəti, fərqli ideyaların yaxınlaşması və s. ön plandadır.

– Görülmüş işlər haqqında qısaca məlumat verin.

– Əlbəttə, hər şeyi bir anda sadalamaq mümkün deyil. Amma hesab edirəm ki, ən böyük uğurları biz mədəniyyət sahəsində əldə etmişik. Məsələn, “Odlar Yurdu” ansamblı – bu, Rusiyada “xalq” statusunu almış yeganə azərbaycanlı ansamblıdır. Bu gün bizim kollektiv həm Rusiya, həm də Azərbaycanı beynəlxalq səviyyədə təmsil edir. Bundan əlavə, rusiyalı insanlar bizim poeziya gecələrimizi, milli bayramlarımızı və konsertlərimizi böyük maraq və sevgi ilə qarşılayır, onlarda iştirak edirlər.

– Layihələr başa çatdıqdan sonra onların iştirakçıları ilə əlaqəni saxlayırsınızmı?

– Əlbəttə! Bizim ünsiyyətimiz keçirilən tədbirdən asılı deyil. Bu münasibətlər bir-birimizin şəxsiyyətinə olan qarşılıqlı maraq üzərində qurulub. Biz bir-birimizdən yeni şeylər öyrənmək istəyirik. Tam əminliklə deyə bilərəm ki, mənimlə müxtəlif layihələrdə çalışan hər bir insan – mənim dostumdur. Və dostluğun nə zamana, nə də hansısa layihəyə bağlı sərhədi yoxdur.

Həyat dayanan deyil – hər gün yeni nəsə baş verir. Bu yeni, parlaq məqamları paylaşmaq istəyirsən, biz də belə edirik. Çox vaxt bir istiqamətdə başlayan əməkdaşlıq, fərqinə varmadan başqa bir sahəyə keçir. Burada yalnız nə etdiyin deyil, kimlə etdiyin də çox önəmlidir.

– Siz ictimai fəaliyyətinizə yaşadığınız Krasnoyarsk şəhərində “Odlar Yurdu” musiqi və rəqs ansamblını yaradaraq başlamısınız. Artıq bir neçə ildir ki, Moskvada yaşayırsınız. Bəs sizsiz bu övladınız necə fəaliyyət göstərir?

– Bilirsiniz, ansamblın fəaliyyətinə başladığımız ilk gündən qarşımıza belə bir məqsəd qoymuşduq: elə bir sistem qurulsun ki, kollektivin taleyi konkret bir şəxsdən asılı olmasın. Biz kollektiv daxilində istedadlı pedaqoqlar, xoreoqraflar, menecerlər yetişdirməyi bacardıq. Onlar bu gün də işlərinin öhdəsindən layiqincə gəlirlər. Bundan əlavə, mənim Moskvaya köçməyim ansambl ilə əlaqəmin kəsilməsi demək deyil. “Odlar Yurdu” bu gün də mənim həyatımın vacib bir hissəsidir. Mən bacardığım qədər kollektivə dəstək olmağa çalışıram, ansamblın direktoru vəzifəsini daşıyıram, bu da müəyyən inzibati funksiyaların üzərimdə olması deməkdir.

– Sosial fəaliyyətiniz çərçivəsində Rusiyaya nə kimi töhfələr verdiyinizi deyə bilərsinizmi?

– Bəlkə də, özümə qiymət vermək tam doğru olmaz – qoy bunu mənim yerimə başqaları etsin. Amma bir şeylə qürur duyuram: çoxlu sayda insan, o cümlədən uşaqlar və gənclər bizimlə, layihələrimizlə, ansamblımızla tanış olduqdan sonra Xalqlar Dostluğunun nə olduğunu anlamağa başlayıblar. Müasir dövrdə gənclərlə işləmək daha çətindir. Bunun bir çox sosial, mədəni, iqtisadi səbəbləri var. Amma gənclərsiz bizim bütün səylərimiz mənasız olar. Əks halda, bu boşluğu millətçilər və hər cür fanatiklər doldurar.

Mən demərəm ki, rusiyalılara Azərbaycanı “kəşf etdirmişəm”, amma çoxlarını onun mədəniyyəti ilə tanış edə bilmişəm və bu da Xalqlar Dostluğudur. Həqiqətən də, bizim fəaliyyətimiz sayəsində bir çox insanlar öz Vətəninə maraq göstərməyə başlayıb, Rusiyanın tarixini və mədəni irsini öyrənməyə can atıblar – bizim tarixi Vətənimizə münasibətimiz nümunə olaraq.

Tarixən belə olub ki, bizim ölkələr birlikdə olub, bir yerdə yaşayıblar və bundan sonra da belə olacaq. Aramızda elə dərin bağlar var ki, bunu nəzərə almamaq mümkün deyil. Baxın, Rusiyada nə qədər azərbaycanlı yaşayır və bu ölkəni öz vətəni hesab edir. Əlbəttə ki, əks proses də mövcuddur – Azərbaycanda yaşayan çoxsaylı rus icması. Münasibətlərimiz hər səviyyədə bir-biri ilə sıx şəkildə bağlıdır. Məsələn, təkcə 2017–2018-ci illərdə Prezidentlərimiz 9 dəfə görüşüblər. Ölkələrimizin rəhbərləri münasibətlərimizin daha da yaxınlaşması üçün hər şey edirlər və eyni zamanda hər kəs öz milli kimliyini qoruyur. Bəs biz niyə bu işdə onlara dəstək verməyək?

Sadəcə, Rusiya-Azərbaycan Dostluğu Cəmiyyətinə gəlmək kifayətdir ki, görəsiniz biz bir-birimiz üçün nə qədər maraqlıyıq.

Bizim sayəmizdə Rusiyada yaşayan insanlar təkcə xaricdə deyil, elə ölkə daxilində də digər xalqların mədəniyyətinə hörmət etməyi öyrənirlər. Axı Rusiya Federasiyası ərazisində nə qədər millət yaşayır! Sülh, əmin-amanlıq və sevgi – bu həyatda əldə ediləcək ən böyük dəyərlər deyilmi? Mənim töhfəm də, yəqin ki, məhz bundadır.

– Diaspor nümayəndəsi kimi xaricdə yaşayan azərbaycanlılara necə kömək edirsiniz və Rusiya ilə yolu kəsişən azərbaycanlılara hansı tövsiyələri verirsiniz?

– Mənim tövsiyəm ümumidir – insan harada yaşamasından və hansı məqsədlə getməsindən asılı olmayaraq eynidir: qanunlara, adət-ənənələrə və insanlara hörmət edin. Yalnız bu şəkildə sizə qarşı da hörmət qazanacaqsınız. Hamıya məlumdur ki, 90-cı illərdən sonra Qafqazdan gələn insanlara qarşı müəyyən stereotiplər mövcud idi. Amma etiraf etməliyik ki, bu baxışın formalaşmasında müəyyən mənada özümüz də günahkar olmuşuq. Məsələn, toylarda havaya atəş açmaq, ictimai asayişi pozan şəkildə rəqs etmək – bu cür davranışlara heç bir haqq qazandırmaq olmaz. Mən belə hallarda ilk növbədə həmin insanları qaydaya çağıraram.

Siz yaşadığınız və ya səyahət etdiyiniz ölkənin qaydalarını və adətlərini tənqid etməyin. Heç vaxt özünüzü başqalarından üstün göstərməyə çalışmayın. Əmin olun: ləyaqətli davranış təkcə sizə deyil, ümumilikdə Azərbaycana da maraq və hörmət yaradacaq.

Biz konkret işlər də görürük: Rusiyaya gələn həmvətənlərimiz üçün pulsuz hüquqi yardım təşkil etmişik, sənədlərin tərcümə və notarial təsdiqi ilə kömək edirik, həmvətənlər və xalqımızın dostları ilə ünsiyyət qurmaq üçün şərait yaradırıq.

İlk gündən çalışırıq ki, insan tez bir zamanda öz mühitini tapsın, təbii ki, bu mühit yalnız azərbaycanlılardan ibarət olmamalıdır. Onun yad bir şəhərdə problemləri ilə tək qalmaması üçün əlimizdən gələni edirik. Xaricə köçmüş mühacirlərlə çox söhbət etmişəm – deyirlər ki, ən ağır şey susqunluqdur, günlərlə heç kimlə danışmamaqdır.

Və təbii ki, biz daim həmvətənlərimizi milli bayramlarımızda bir araya yığırıq, onlara və övladlarına göstəririk ki, biz Rusiyada yaşasaq da, doğma yurdumuzu unutmamışıq, onu sevirik.

– Bir dəfə müsahibənizdə qeyd etmişdiniz ki, sizin ideya ilhamınız və dayağınız həyat yoldaşınızdır – tanınmış ictimai xadim, hüquqşünas, Rusiyanın fəxri vəkili Ələkbər Qarayev. Hər ikiniz güclü və formalaşmış şəxslərsiniz. Sizin ailəniz necədir?

– Bizi birləşdirən əsas ortaq cəhətlər var – Azərbaycanı, Rusiyanı və övladlarımızı sevirik. Hədəflər və məqsədlər hər birimizə aydındır.

Amma ən vacibi budur ki, biz bir-birimizi dəstəkləyir, hörmət edir və bir-birimizlə fəxr edirik. Yəqin ki, bu, məhz sevgidir. Mən xatırlayıram: isti iqlimə, günəşə alışmış bir qafqazlı qız kimi qarlı, şaxtalı Sibirdə yaşamağa başladım. Vətən həsrəti, yadlıq hissi və izaholunmaz bir boşluq məni müşayiət edirdi. Günəşi günlərlə görmürdüm. Əgər həyat yoldaşımın dəstəyi, qayğısı və gələcəyimizə olan inamı olmasaydı… mən nə Krasnoyarskda, nə də öz fəaliyyətimdə özümü tapa bilməzdim. Bu gün kimə çevrilmişəmsə, onun sayəsində olmuşam.

– Bildiyimiz kimi, uğurlu insanlar uşaq yaşlarından istedadlarını təhsil və yaradıcılıq sahəsində göstərirlər. Sizin övladlarınızın hansı uğurları var?

– Biz tərbiyədə “dəbə uyğun” valideynlər deyilik. Övladlarımız müxtəlif dərnəklərə, kurslara, studiyalara həddindən artıq cəlb olunmurlar. Hər şey onların yaşına və qabiliyyətlərinə uyğundur. Mənim üçün əsas məsələ onlara özlərini ifadə etmək, müstəqil qərar vermək və liderlik bacarığını inkişaf etdirmək imkanı yaratmaqdır.

Onların ürəkləri istəmədiyi halda, heç vaxt onları bandjo ifa etməyə məcbur etmərəm. Biz onların uşaqlığını əlindən almaq istəmirik. Çox vaxt eşidirəm: “Uşağım bazar ertəsi skripkaya və karateyə gedir, çərşənbə axşamı üzgüçülük və rəqsə, çərşənbə günü ingilis dili və vokala və s.” – hər gün. Soruşmaq istəyirəm: bəs o, nə vaxt oynayır? Bu qədər dərsə nə ehtiyac var, əgər bunlar onun istəyi ilə deyil, valideynlərin qərarı ilə seçilibsə? Mən istəmirəm ki, övladlarımın həyatı sadəcə işdən və dərsdən ibarət olsun, amma sevincsiz.

Amma bir şeyi əminliklə deyə bilərəm: biz onlara məsuliyyət hissini aşılayırıq. “Qorxursansa – etmə. Edirsənsə – qorxma”. Bu sözləri Çingiz Xan deyib. Birinci ola bilməyə bilərsən, amma əgər məqsədə çatmaq üçün çalışmısansa və əlinə düşən hər şeyi etmisənsə – sən artıq qalib və daha güclüsən. Başqalarından yox, öz içində. Və təbii ki, biz bu çətin və bəzən haqsız dünyada onlara ədalət və xeyirxahlıq hissi aşılamağa çalışırıq. Dəyişikliklər insanın özündən başlamalıdır.

Bir şeyi də dəqiq deyə bilərəm – mənim övladlarım çox mehriban və həyatı sevən uşaqlardır.

– Sizin toxunduğunuz hər bir layihə uğurla nəticələnir. Bu uğurun sirri nədədir?

– Sirr ondadır ki, biz uğur haqqında düşünmürük. Bu gün hər şey formallığa çevrilib, çox vaxt nəyisə sadəcə “plana uyğun” etmək üçün edirlər. Bizim məqsədimiz isə insanlarla səmimi olmaqdır. Biz milyonlarla baxış yığmağa, zalı doldurmağa çalışmırıq. Sadəcə rəqəmlərin dalınca qaçmırıq. Biz hisslərimizi, həyəcanlarımızı, yaşadıqlarımızı insanlarla dürüst şəkildə bölüşürük və insanlar da bunu hiss edir, ona görə bizə yaxınlıq göstərirlər.

Mən hər kəsə arzu edirəm ki, xoşbəxtlik ötəri yox, daim sizinlə birgə olan yol yoldaşınız olsun.

Söhbəti aparmışdır: Fortuna jurnalının baş redaktoru Səidə Musayeva.