«Mən Şairəm. Mənim Qanadlarım Var. Mən Uçacağam…»-Eldar Əhədov
Bu gün biz həmvətənlimiz — tanınmış yazıçı, dağ mühəndisi-markşeyder, yeraltı sərvətlərin və Arktika məkanlarının tədqiqatçısı, Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin və Rusiya Markşeyderlər İttifaqının fəxri üzvü, təxminən yüzədək bədii və elmi kitabın müəllifi, adı Yenisey çayının hövzəsində yerləşən, onun tərəfindən Vəhşi Sayan dağlarında kəşf olunmuş iki yüksək dağ çayının adlarında əks olunan hörmətli Eldar Əhədovla söhbət edirik. Onun son illərdəki həyatı əsl roman süjetinə çevrilə biləcək qədər dramatik olub. Bu insan həm fiziki, həm də mənəvi sınaqlardan keçərək sübut etdi ki, ruhun gücü bədənin zəifliyindən qat-qat üstündür…
— Sonuncu müsahibəmiz 12 mart 2020-ci ildə dərc olunmuşdu. O vaxtdan bəri həyatınızda hansı hadisələr baş verdi?
— Təxminən 2020-ci ilin mart ayından bir il əvvəl — 2019-cu ilin yanvarında mən insult keçirdim. Bir müddət sağ əlimi və ayağımı idarə edə bilmirdim. Nə imzalaya, nə də qaşıq tuta bilirdim, təbii ki, yerimək də mümkün deyildi. Aktiv reabilitasiya dövrü bir neçə ay davam etdi, sonra ailəmə dedim ki, paraplanda uçmaq istəyirəm. Məni fikrimdən daşındırmağa çalışdılar: axı sən hələ tam sağalmamısan, bu yaxınlarda hələ qaşıq tutub şorba belə içə bilmirdin. Mən isə zarafatla cavab verdim: “Uçmaq üçün ayaq yox, qanad lazımdır. Mən şairəm. Mənim qanadlarım var. Mən uçacağam…” Beləliklə, 2020-ci il iyulun 4-də, axşam saatlarında mən uçdum. Mən Sayan dağ silsilələri və Mana adlı dağ çayı üzərində 300–400 metr hündürlükdə uçurdum! Uçuş videoçəkilişlə qeydə alındı.
— Bəs ədəbi fəaliyyətiniz bu illər ərzində necə davam etdi? Hansı uğurları qeyd edə bilərsiniz?
— 2021-ci il oktyabrın 8-də Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin rəhbərliyinin, şəxsən Anarın təşəbbüsü ilə mən Birliyin fəxri üzvü qəbul edildim və 56 nömrəli vəsiqə aldım. Məntiqə görə, bu nömrə o demək idi ki, Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin 1934-cü il iyunun 13-də yaradılmasından etibarən mənə qədər cəmi 55 fəxri üzv olub və mən 56-cı olmuşam.
— Deyirlər ki, “Naməlum Puşkin” kitabınızla maraqlı bir hadisə baş verib…
— 2022-ci il aprelin 19-u gündüz saatlarında, xəstəxanada olarkən həyat yoldaşımdan yeni kitabım — “Naməlum Puşkin”i gözləyirdim. Palatam birinci mərtəbədə yerləşirdi və o, heç kimə görünmədən pəncərədən kitabı mənə ötürdü: həmin an palatada tək idim. Elə kitabı əlimə aldığım anda qapı açıldı və arxamdan tibb bacısının səsi eşidildi: “Puşkin, daxil olun!” Bu, məndə şok effekti yaratdı! Palataya yaşlı bir kişi daxil oldu, görkəmcə şairin böyük oğlu Aleksandr Aleksandroviçə ahıl yaşında su damcısı kimi bənzəyirdi. Salamlaşdıq. Məlum oldu ki, xəstəxanadakı yeni otaq yoldaşımın adı doğrudan da Aleksandr Puşkindi. Mən dərhal kitabı imzalayıb ona hədiyyə etdim. Bu dövrdə hər yazıçıya qismət olmur ki, naməlum Aleksandr Puşkin haqqında kitabı həqiqətən də heç kimə tanış olmayan, canlı bir Aleksandr Puşkinə bağışlasın…
— Eyni zamanda, Misirli yazıçı Əşrəf Əbu əl-Yəzidlə əməkdaşlığınız da məlumdur. Bu necə başladı?
— Əməkdaşlığımız yazışma və birgə işlərlə başladı. 2022-ci ilin sentyabrında isə dünya şöhrətli misirli yazıçı və şair, 2021-ci il Avrasiya festivalının qızıl medalçısı və Koreyanın beynəlxalq “Manhe” mükafatının laureatı — Əşrəf Əbu əl-Yəzid Qahirədən Bakıya mənim yanıma gəldi. Bakıda onun “Qahirə küçəsi” adlı şeir kitabının mənim tərəfimdən rus dilinə tərcümə edilmiş ilk beynəlxalq təqdimatı baş tutdu.
— Daha sonra ürəyinizdən ciddi bir əməliyyat keçirdiniz…
— Həmin görüşdən bir ay sonra keçirilən tibbi müayinənin nəticələri ürəyimdə təcili cərrahi əməliyyatın zəruri olduğunu göstərdi. Əks halda yaxın vaxtlarda mənim üçün çox acı nəticələr baş verə bilərdi. Sağlamlıq vəziyyətim imkan vermədiyindən əməliyyat üçün Rusiyaya uça bilmədim. Ona görə də əməliyyat — üçqat şuntlama — Bakının ən qədim tibb müəssisələrindən biri olan Neftçilər Xəstəxanasında həyata keçirildi. Cərrah Ramil Əliyev bu mürəkkəb əməliyyatı uğurla icra etdi və məni sanki ölümün pəncəsindən geri qaytardı. Əməliyyat 2022-ci il noyabrın 7-də baş tutdu.
— “Xarıbülbül” kitabını yazmaq qərarına necə gəldiniz?
— Hələ ürək əməliyyatından sonra xəstəxanada olarkən özümə söz verdim ki, Vətən — Azərbaycan haqqında bir kitab yazacağam. Bu işi həyata keçirmək üçün nə gücüm, nə də maddi imkanım var idi — təkcə istək var idi. Mən xalqımın min beş yüz illik tarixi haqqında rus dilində poema yazdım. Paralel olaraq, dostum, istedadlı şair və tərcüməçi Elviz Əliyev onu Azərbaycan dilinə tərcümə etdi. Uşaqlıq dostum və qonşum, dünyada yeganə azərbaycanlı Nobel Sülh Mükafatı laureatı Bəxtiyar Siracov isə ölkənin ən yaxşı nəşriyyatı olan “Şərq-Qərb”də ilkin tirajın çapını maliyyələşdirdi. İllüstrasiyalarda mənə adaşım — gözəl insan və rəssam Eldar Babazadə kömək etdi. Beləliklə, 23 aprel 2023-cü ildə “Xarıbülbül” kitabının iki dildə ilk təqdimatı baş tutdu.
— Kitab əsasında film də çəkilib. Bu barədə danışın.
— 2023-cü ilin payızında rejissor Rafiq Əliyev kitab əsasında film çəkdi, burada “Günay” uşaq-gənclər teatrının (rəhbər — Larisa Viktorovna Tarusova) aktyorları kostyumlarla iştirak etdilər. Çəkilişlər xüsusi icazə ilə İçərişəhərdə yerləşən “Şirvanşahlar Sarayı” tarix-memarlıq kompleksində aparıldı.
— “Oraya qayıdacağam…” kitabı da maraq doğurdu. Bu kitab nədən bəhs edir?
— 2024-cü ilin yazında mən “Oraya qayıdacağam…” adlı kitab yazdım — bu kitab dünyanın tanınmış yazıçı və şairlərinin Azərbaycana səfərlərinə və ölkəmiz haqqında təəssüratlarına həsr olunub. Onların arasında Aleksandr Düma, Knut Hamsun, Teodor Drayzer, Aleksandr Qrin, Nazim Hikmət, Sergey Yesenin, Vladimir Mayakovski, Velimir Xlebnikov, Çingiz Aytmatov və başqaları var. Kitabın təqdimatı 2024-cü ilin aprelində keçirildi.
— Siz həmçinin Xankəndi və Şuşada olmusunuz. Bu səfərdən nələr yadınızda qalıb?
— 2024-cü ilin sentyabrında, Azərbaycan alimləri dünya assosiasiyasının üzvü kimi, bu təşkilatın ilk forumu üçün Bakı şəhərinə dəvət olunmuşdum. Forum çərçivəsində biz Xankəndi və Şuşaya səfər etdik. Səfərin təəssüratları mənim tamamilə Azərbaycan dilində yazılmış ilk poeziya və nəsr kitabım — «Cıdır düzü»nün əsasını təşkil etdi. Kitab 2025-ci ilin may ayının bu günlərində «Elm və Təhsil» nəşriyyatında işıq üzü görəcək. Bəlkə, inşallah, hətta sabah!
— Yaxınlarda beynəlxalq təşkilatda rəhbər vəzifəyə seçildiniz. Bu barədə danışardınız.
— 2024-cü ilin 15 mayından etibarən Mən Dünya Yazıçılar Təşkilatının (WOW) Koordinasiya Şurasının sədri vəzifəsinə başladım. Təşkilat 2023-cü il dekabrın 25-də qeydiyyatdan keçib. WOW-nun ilk konqresi 2024-cü ilin aprelində Nigeriyanın paytaxtı Abuccada keçirildi. WOW-nun prezidenti Margaritta Al, Direktorlar Şurasının sədri Aleksandra Oçirova oldu. Eyni zamanda, Abuccada mənə beynəlxalq gümüş medalı — «Dünya ədəbiyyatının inkişafına töhfəyə görə» təqdim edildi: bu, Dünya Yazıçılar Təşkilatının yaradılmasında fəal iştirakım və Avropa, Asiya, Afrika, Amerika və Okeaniyanın bir çox ölkələrinin yazıçı və şairləri arasında kommunikasiya əlaqələrinin qurulmasında verdiyim töhfəyə görədir.
— Son beş ildə hansı ədəbi mükafatlar qazanmısınız?
— 2020-ci ilin 12 martından indiyədək beynəlxalq və bütün Rusiya ədəbiyyat fəaliyyətimə görə bir sıra mükafatlar almışam:
— Vinçenzo Padula adına mükafat (2022, Kalabriya, İtaliya),
— Nacçi Naaman adına beynəlxalq mükafat (2024, Livan),
— Rusiya Yazıçılar Birliyinin təşəkkürnaməsi (2022),
— Krasnoyarsk diyarının Mədəniyyət Nazirliyinin fəxri fərmanı (2020),
— Yamalo-Nenetsk Muxtar Dairəsinin qanunverici orqanının təşəkkürnaməsi (2022),
— Krasnoyarsk diyarı qubernatorunun təşəkkürnaməsi (2025).
— Kitablarınız müxtəlif regionlarda “İlin kitabı” adına layiq görülüb. Bu barədə danışardınız.
— 2020-ci ildə kitablarımdan biri Tyumensk vilayətində, Xantı-Mansi və Yamalo-Nenetsk muxtar dairələrində “İlin kitabı” adına layiq görüldü. 2022-ci ildə isə başqa bir kitabım Krasnoyarsk diyarında eyni titul aldı.
— Sizin haqqınızda Böyük Rusiya Ensiklopediyasında məqalə dərc olunub. Bu sizin üçün nə deməkdir?
— 2023-cü ilin iyul ayından etibarən mənim haqqımda məlumat Böyük Rusiya Ensiklopediyasının portalında yerləşdirilib. Bu, mənim bəzi əsərlərimin dünyanın 45 ölkəsində tərcümə edilərək nəşr olunmasından sonra gələn bir tanınmadır. Kitablarım rus, azərbaycan, ingilis, ispan, italyan, çin və serb dillərində — Rusiya, Azərbaycan, Kanada, ABŞ, Serbiya, Hindistan, Misir və Meksikada nəşr olunub…
— Bundan əlavə, sizin toponimika üzrə kitabınızın təqdimatı keçirildi, mən də həmin tədbirdə iştirak etdim.
— Bəli, siz 25 aprel 2025-ci il tarixində keçirilən toponimika kitablarının təqdimatında iştirak etdiyiniz üçün bu barədə məlumatınız var.
— Eldar Əhədovun Rusiyada və Hindistanda son uğurları nələrdir?
— Birinci xəbər Rusiya Federasiyasının Krasnoyarsk diyarının Ermakovski rayondan gəldi. Təxminən iki ay əvvəl, 18 martda, mən həmin rayonun yerli kitabxanasında oxucularla görüş keçirdim. Vaxt keçməsinə baxmayaraq, həmin görüşün “su üzərində dalğaları” bütün rayon ərazisində yayılmağa davam edir. Bu gün yerli “Niva” qəzetində mənim yaradıcılığım, bu tədbir və kitablar barədə məqalə dərc olundu, mən kitabları kitabxanaya hədiyyə etmişdim. Bu diqqət və maraq mənim üçün çox dəyərlidir.
İkinci xəbər uzaq Hindistandan, hörmətli professor Pritviraç Taurdan gəldi. O, Mahaştra ştatının Nanded şəhərində yerləşən Svami Ramanand Tirth Marathvada Universitetində marati dili, ədəbiyyatı və mədəniyyəti kafedrasına rəhbərlik edir. Professor bildirdi ki, Hindistanda mənim «Bakı – Zurbakan» kitabımın ingilis dilində nəşrinə hazırlıq başlanıb və kitabın bu ilin sentyabrında işıq üzü görəcəyi planlaşdırılır. Mən bu xəbəri böyük məmnuniyyət və minnətdarlıqla qarşıladım.
Mən bu diqqətə və etimada böyük dəyər verirəm. Yaradıcı işimin dünyanın müxtəlif guşələrində maraqla qarşılanması məni daha da ruhlandırır.
— Sizə nə ilham verir?
— Həyat. Tanrıya və bütün insanlar arasında sevgi inamı. Heç nə mümkün deyil deyə bir şeyin olmadığına inam — sadəcə bunu həqiqətən istəmək lazımdır. Bir vaxtlar Arktika tundrasında belə misralar yazmışdım:
Девять жизней
Девять жизней за моей спиной —
Жизней тех, кто вслед идёт за мной.
Что бы ни случилось на пути,
Мне нельзя и думать не дойти.
Ни упасть, ни крикнуть «Не могу!»
И зарыться где-нибудь в снегу,
И сказать «я выдохся, друзья» —
Можно всем, и только мне — нельзя.
Мне нельзя: за мной идут сквозь снег
Девять жизней, девять человек.
Если же совсем не станет сил,
Об одном бы Бога я просил:
Чтобы Он средь ветра и зимы
Ненадолго дал их мне взаймы,
Чтоб дошли до дома и огня
Девять жизней, верящих в меня.
Кто-то Незримый находится рядом и непременно даёт нам силы в такие экзистенциальные
мгновения. Проверено на себе.
На прощание напомню то стихотворение, которое я впервые прочитал недавно на открытии выставки,
вдохновлённый Вашим приглашением.
БЕССМЕРТИЕ
Не важно кто, не важно где,
Однажды каждый встретит это:
Как дождь – с кругами на воде,
Жизнь растворится в чаше света.
Кем были или станем мы –
За гранью зыбкой неизвестно,
Но там, вдали, за бездной тьмы,
Есть и сияющая бездна,
Где звёзд несметная пыльца
Всё так же радостно сверкает,
Где без начала и конца
Есть то, чего никто не знает.
Müəllif:
Hörmətli
Səidə Musayeva
“Fortuna” jurnalının baş redaktoru və təsisçisi
