«Mənim Musiqimdə Azərbaycan Yaşayır!» — Səadət Fərziyeva
Səadət Fərziyeva — yaradıcılığını əsasən uşaq mövzusuna həsr etmiş istedadlı bəstəkar, sənətə və ailə dəyərlərinə dərin bağlılıq göstərən bir pedaqoqdur. Musiqi təhsili sahəsində zəngin təcrübəyə malik olan Səadət xanım həyatını yeni nəslin yetişdirilməsinə, parlaq və yadda qalan uşaq mahnıları və pyeslərinin yazılmasına, sonralar isə elmi-tədqiqat fəaliyyətinə həsr edib. Uşaqlıqdan yaranan musiqiyə sevgi onun həyat yolunu bəstəkar, müəllim və tədqiqatçı kimi müəyyənləşdirib. Xalq musiqisinə və xalqına olan sevgi onun şəxsiyyətinin ayrılmaz hissəsi olub.Onun professor Gülnaz xanım Abdullazadənin elmi rəhbərliyi ilə yazdığı “Cənubi Azərbaycanın “Xalay” mahnı və rəqsləri” adlı dissertasiya işi musiqi folkloru sahəsində ciddi bir tədqiqatdır. Bu iş bu gün Azərbaycan folklorunun öyrənilməsində dərs vəsaiti kimi istifadə olunur.Xalq musiqisinə və xalqına olan sevgi onda xüsusilə xaricdə yaşadığı dövrdə daha da güclü şəkildə özünü göstərib. Vətənindən uzaqda olsa da, sənətlə yaşamağa davam edib: Azərbaycan dilində mahnılar bəstələyib, uşaqları mahnılar və mədəniyyət vasitəsilə öyrədib. Onun və ailəsinin Londonda özəl musiqi məktəbi yaratması qəlbdən gələn bir iş olub. Bu addımı atan ilk azərbaycanlılardan biri kimi, onlar bu məktəbi musiqinin mədəniyyətlə qovuşduğu, ənənələrin yaşadığı və nəsildən-nəslə ötürüldüyü bir məkana çevirə biliblər.Bununla yanaşı, Azərbaycan Respublikasının Birinci vitse-prezidenti, birinci xanım Mehriban Əliyevanın təşəbbüsü və Azərbaycan diasporunun dəstəyi ilə yaradılmış “Karabakh School” Onlayn Məktəbi bütün Böyük Britaniyada fəaliyyətə başlayaraq ingilisdilli uşaqlarla iş üçün önəmli bir platformaya çevrilib. Bu layihə Səadət Fərziyevanın mədəniyyətə, maarifçiliyə və xalqına xidmətə olan dərin bağlılığının parlaq təzahürüdür.Səadət Fərzieva o nadir müəllimlərdəndir ki, musiqi onun üçün sadəcə bir peşə deyil, bir həyat fəlsəfəsidir.
— Səadət xanım, zəhmət olmasa, bir az özünüz haqqında danışın. Musiqi təhsili və pedaqoji fəaliyyətiniz necə başladı?
— Musiqiyə olan sevgim hələ uşaqlıqda yaranıb. İlk dəfə bu marağımı hiss edən anam oldu. Mən hələ çox balaca ikən o, mənə pianino hədiyyə etdi. Dörd yaşım olanda tanış melodiyaları seçib ifa etməyə və oxumağa başladım. Məktəbdə bəzən şeirləri əzbərləmək mənə çətin gəlirdi, amma onları musiqi ilə birləşdirəndə yadda saxlamaq xeyli asan olurdu. Kitablardan şeirlər oxuyur, onları melodiya ilə birləşdirir, ürəyimin səsi ilə improvizasiya edirdim. Artıq müəllim işləyəndə də bu metodu tətbiq edirdim — uşaqlara şeirləri musiqi ilə birgə öyrədir, bu üsulun tədris prosesində çox effektiv olduğunu görürdüm.
Musiqi məktəbini bitirdikdən sonra Musiqi Kollecinə daxil oldum və oranı müvəffəqiyyətlə bitirərək həm müşayiətçi, həm də fortepiano müəllimi kimi işləməyə başladım. Bir il sonra isə Üzeyir Hacıbəyli adına Azərbaycan Dövlət Musiqi Akademiyasına fortepiano ixtisası üzrə daxil oldum və təhsilimi işimlə paralel davam etdirdim. Fortepiano şöbəsinin müdiri vəzifəsinə yüksəlməyim mənim üçün təkcə peşəkar inkişaf baxımından deyil, həm də maarifləndirici bir təcrübə oldu. Bu, tədris prosesinin təşkilati tərəflərini, müəllim kollektivi ilə işin xüsusiyyətlərini daha dərindən anlamağa, şagirdlərin potensialına fərqli gözlə baxmağa və onların qarşılaşdıqları çətinlikləri müəyyənləşdirməyə imkan verdi. Bütün bunlar məni yeni tədris yanaşmaları axtarmağa, metodik imkanlarımı genişləndirməyə və şagirdlərin ifa bacarıqlarının inkişafına fərqli yanaşma formalaşdırmağa ruhlandırdı.
Uşaq bağçasında işləmək mənim üçün tədrisin klassik məktəb formasından fərqli, yeni və maraqlı bir mərhələ oldu. Məhz burada mən özümü başqa bir istiqamətdə — kiçik yaşlı uşaqların yaş xüsusiyyətlərinə və emosional ehtiyaclarına uyğunlaşa bilən pedaqoq kimi kəşf etdim.
Sumqayıtda, evimizə yaxın yerləşən 40 nömrəli uşaq bağçasında musiqi rəhbəri kimi çalışmışam. Mənim əsas məqsədim musiqi vasitəsilə uşaqların emosional və nitq inkişafını dəstəkləmək idi. Bağçada aktiv şəkildə səhər tədbirləri, bayramlar və müxtəlif tematik proqramlar təşkil edir, bu tədbirlərdə həm özümün, həm də digər müəlliflərin şeir və mahnılarından istifadə edirdim ki, uşaqlarda düzgün Azərbaycan dili formalaşsın. Yeni uşaq mahnılarının çatışmazlığı səbəbindən istər Yeni il, istər 8 Mart, istər Novruz bayramı və digər tədbirlər üçün demək olar ki, hər dəfə özüm mahnılar bəstələyirdim. Bu mahnılar tərbiyəçilər arasında tezliklə populyarlıq qazanırdı. Zamanla bu əsərlər mənim şəxsi repertuarımı formalaşdırdı. Bu repertuarda xüsusi yer tutan mahnılardan biri də məhz həmin dövrdə bəstələdiyim “Xoş gəlmisən, Novruzum!” adlı mahnıdır. 2013-cü ildə bu mahnı uşaq mahnıları üzrə bəstəkarlar müsabiqəsində birinci yerə layiq görüldü və bu gün də uşaqlar və müəllimlər arasında sevilən bir əsər olaraq qalır.
– Məktəbin fəaliyyət istiqamətləri və məqsədləri nədən ibarətdir?
– Məktəbin əsas məqsədi yalnız musiqi öyrətmək deyil, həm də milli kimliyimizi və zəngin mədəni irsimizi qorumaq və təbliğ etməkdir. Məktəbdə həm fərdi, həm də qrup şəklində dərslər keçirilir. Diaspora çox dəyərli işlər görür, çünki bizim burada istifadə etdiyimiz tədris modelini Azərbaycana tətbiq etmək üçün körpü rolunu oynayır. Bu isə onu göstərir ki, diaspor mühitində formalaşmış təcrübə ölkə daxilindəki təhsil sistemini də zənginləşdirə bilər.Məktəbin tədris proqramları təkcə texniki bacarıqların inkişafına deyil, həm də estetik zövqün formalaşdırılmasına yönəlib. Xüsusilə qeyd etmək istərdim ki, məktəbimizin açılış mərasimi Azərbaycanın Böyük Britaniyadakı səfirinin, Enfild rayonunun meri, media və ictimaiyyət nümayəndələrinin iştirakı ilə baş tutdu. Bu, bizim layihəyə göstərilən ictimai dəstəyin və diqqətin parlaq nümunəsidir. Biz məktəbi milli-mədəni missiyası olan vacib bir layihə kimi görürük. Bu cür dəstək bizi daha genişmiqyaslı layihələrə ruhlandırır.
Uzun illər musiqi təhsili sahəsində çalışmışam və bu gün qürurla deyə bilərəm ki, məktəbimiz yaşayır, inkişaf edir və motivasiya verir. Ən çox sevindirən hal odur ki, bizə gələn şagirdlərin sayı durmadan artır — yalnız beynəlmiləl ailələrdən deyil, azərbaycanlılardan və digər mədəni icmalardan olan uşaqlar da buraya qoşulur. Bu, xüsusilə sevindiricidir, çünki Azərbaycan mədəniyyətinə maraq ildən-ilə artır — bu isə bizim üçün həm qürur mənbəyidir, həm də imkan: bacardığımız qədər digər xalqlara mədəniyyətimizin zənginliyini və özünəməxsusluğunu tanıtmaq şansıdır.Məktəbdə mən fortepiano, solfecio, musiqi nəzəriyyəsi və vokal fənlərini tədris edirəm. Həyat yoldaşım skripka və kəmança üzrə dərs deyir. Böyük qızımız isə rəhbər vəzifədə çalışmasına baxmayaraq, şəxsən balaca şagirdlərlə məşğul olur, onları musiqiyə sevgi ilə erkən yaşlardan cəlb edir.Xaricdə tədris etmək asan deyil: yalnız tədris sistemini və dili deyil, eyni zamanda mentaliteti, tərbiyə fərqlərini və hər bir uşağın xüsusiyyətlərini nəzərə almaq vacibdir. Təkcə şagirdlərə deyil, onların valideynlərinə qarşı da səmimi və anlayışlı olmaq lazımdır — qarşılıqlı hörmət və anlaşma həmişə daha yaxşı nəticələr verir.Bizim məktəb — Music and Dance School “Acapella Academy Rising Harmonies” — həm klassik balet, həm də “street dance” üzrə rəqs dərsləri, eləcə də təsviri incəsənət təlimləri təklif edir. Bu sahəyə oğlum rəhbərlik edir, bu onun üçün həm əlavə iş, həm də ailəvi işimizə dəstəkdir. Bu məktəb bizim ailə dəyərlərimizi əks etdirən bir yerdir — sənətə sevgi, bilikləri paylaşmaq istəyi və pedaqogikaya səmimi bağlılıq.
— Uşaqlarda zəhmətə sevgini necə aşılamısınız və bu onların həyatında hansı rol oynayıb?
—Erkən yaşlarından çalışırdım ki, övladlarıma zəhmətə sevgini aşılayım — bunu həm intizam, həm şəxsi nümunə, həm də əməklə bağlı hörmət vasitəsilə edirdim. Xatırlayıram, oğlum idman gimnastikası ilə məşğul olurdu: məşqlər çox ağır, gün rejimi isə çox sıx idi. Bəzən dərsləri məşqdən dərhal sonra, yorğun olsaq belə, birlikdə edirdik. Amma o heç vaxt şikayət etmirdi, bilirdi ki, zəhmət nəticə verir. Və doğrudan da — idmanı tərk etməzdən əvvəl Azərbaycan çempionatında İdman Gimnastikası üzrə 3-cü yeri tutdu. Bu onun üçün (və bizim üçün də) sübut oldu ki, əzmkarlıq, intizam və zəhmət həmişə bəhrəsini verir.Biz valideyn olaraq övladlarımızın təhsilinə və inkişafına kiçik yaşlarından xüsusi diqqət yetirirdik. Onların biliyə marağını dəstəkləmək, inkişaflarını görmək bizim üçün vacib idi. Bəzi hallarda onların biliklərini dərinləşdirmək və qabiliyyətlərini üzə çıxarmaq üçün fərdi müəllimlər də cəlb edirdik.Köçməzdən əvvəl biz uşaqlarla ciddi söhbət etdik. Valideyn olaraq onlara açıq şəkildə başa saldıq ki, bu addım təkcə ölkə dəyişmək deyil, eyni zamanda böyük məsuliyyət və ailə üçün ciddi bir sınaqdır. Razılaşdıq ki, onların vəzifəsi bizi məyus etməmək, bizim onlara olan etimadımızı doğrultmaq və yaradılan imkanlardan maksimum yararlanmaqdır. Onlar söz verdilər ki, ikiqat səy göstərəcəklər — və bu vədə əməl etdilər.Hər yaş dövrünün öz çətinlikləri olurdu, xüsusilə də yeni ölkədə — fərqli dil, fərqli sistem və mühitlə qarşılaşmaq asan deyildi. Amma məhz bu çətinliklər onları daha güclü, məqsədyönlü və yetkin etdi. Biz valideyn olaraq hər zaman onların yanında olmağa, onları dəstəkləməyə və xatırlatmağa çalışırdıq ki, zəhmət — insanın özünü tanımasının, inkişafının və özünə hörmətin yoludur.Bu gün isə qürurla deyə bilərəm ki, onlar bizim ümidlərimizi doğrultdular və layiqli insanlar oldular.
— Sizin üçün niyə Azərbaycan mədəniyyətini xaricdə böyüyən uşaqlara ötürmək vacib idi və “Qarabağ” Məktəbi necə yarandı?
— Bir dəfə tədbirlərin birində tanınmış caz bəstəkarı və ifaçısı Vaqif Mustafazadənin “Bakı Gecələri” əsərini fortepianoda ifa etdim, daha sonra isə köçdükdən sonra ilk illərdə işlədiyim “Znaniye” məktəbinin uşaqları ilə birlikdə çıxış etdik. Konsertdən sonra tamaşaçılardan biri mənə yaxınlaşıb soruşdu ki, haradansınız? Mən “Azərbaycanlıyam” deyəndə, o, böyük səmimiyyətlə cavab verdi: “Axı bu, Müslüm Maqomayevin vətənidir!” — bu sözlər mənim üçün həm qürur, həm də daxili güc mənbəyinə çevrildi.
Bənzər reaksiya “Rossotrudniçestvo”nun tədbirində də olmuşdu. Orada məndən soruşdular: “Niyə sizin öz musiqi kollektiviniz yoxdur?” — və məhz bu sual uzun müddət qəlbimdə daşıdığım bir arzunun həyata keçirilməsinə təkan verdi.
Bu hadisədən sonra Londonda uşaq Azərbaycan Xorunun yaradılması ilə bağlı təkliflə hörmətli diaspora fəalı, ziyalı insan Fəridə Pənahovaya müraciət etdim. Ona bildirdim ki, mən Azərbaycan musiqisi üzrə ixtisaslaşmışam və öz müəllif bəstələrim də var. O, bu ideyaya böyük anlayış və dəstəklə yanaşdı və diaspor rəhbərliyi ilə bu barədə danışacağına söz verdi.
Bu təşəbbüs daha geniş şəkildə İkinci Qarabağ müharibəsindən əvvəl, Bakıya səfər zamanı diaspor nümayəndələri ilə görüşdə təqdim olundu. Mən orada Azərbaycan dilinin və mədəniyyətinin xaricdə təbliğinin zəruriliyini vurğuladım. Həmin görüşdə çəkilmiş müsahibə sonradan YouTube-da da yayımlandı.
Müharibədən sonra bizə Azərbaycan dilində onlayn məktəbin yaradılması üçün rəsmi dəvət gəldi. Qeyd etdiyim kimi, bu məktəb Azərbaycanın birinci xanımı, vitse-prezident Mehriban Əliyevanın təşəbbüsü ilə yaradıldı. Artıq dörd ildir ki, həyat yoldaşımla birlikdə bu layihədə fəal iştirak edirik. Layihə Azərbaycan diasporunun rəhbəri Fuad Muradovun dəstəyi ilə həyata keçirilir. “Azerhouse” təşkilatının rəhbəri Ali Tekin bəyin təşəbbüsü ilə vaxtaşırı olaraq “Azərbaycan evi”ndə uşaqlara üzbəüz vokal dərsləri keçirik, xüsusilə də tədbirlərə hazırlaşarkən. Bu fəaliyyət həm milli dəyərlərin qorunması, həm də yeni nəslin doğma dil və mədəniyyətlə bağlarının musiqi vasitəsilə möhkəmləndirilməsi baxımından mühüm əhəmiyyət daşıyır.
Bu illər ərzində biz iki video layihəni həyata keçirmişik: biri mənim müəllif bəstəm olan “Dostluq himni”, digəri isə Əhməd Cavadın sözlərinə, Emin Sabitoğlunun musiqisinə yazılmış “Can Azərbaycan” mahnısıdır. Hər iki klipdə məktəbimizin şagirdləri iştirak edib, ikinci klipdə isə valideynlər də qoşulub ki, bu da layihəyə xüsusi “rəng”, ailəvi ab-hava və birlik ruhu bəxş edib.
Bizim əsas məqsədimiz — uşaqlarda Azərbaycan mədəniyyətinə sevgi yaratmaq və onu qoruyub saxlamaqdır. “Karabakh School” layihəsi uşaqların öz köklərinə və milli ənənələrə yaxınlaşdırılması məqsədi ilə yaradılıb. Burada onlar musiqi, Azərbaycan dili, tarixi və xalqımızın mədəni irsi ilə tanış olurlar. Biz inanırıq ki, bu cür təhsil yalnız bilik deyil, vətənlə dərin bir bağlılıq da formalaşdırır — hətta vətəndən uzaqda olsa belə. Bu, uşaqlara kim olduqlarını erkən yaşlardan dərk etməyə, kökləri ilə fəxr etməyə və milli kimliklərini qoruyub saxlamağa kömək edir. Axı öz mədəniyyətini yaşatmaq və onu gələcək nəsillərə ötürmək yalnız onu bilmək və ona hörmət etməklə mümkündür.
